ری‌ترکت یا بازپس فرستاده شدن مقاله‌ی علمی (Retract paper )
در این مطلب سعی داریم با طرح سوالاتی به مبحث ری‌ترکت ( Retract ) شدن یا بازپس فرستاده شدن مقاله‌ی علمی یا ری‌ترکت شدن به صورت کامل بپردازیم.
بازپس گیری ” Retractio” روشی است که به خوانندگان مقاله هشدار می‌دهد گرچه مقاله‌ی مورد نظر چاپ شده اما محتوای آن اشکالات اساسی دارد و دیگر سندیت و اعتبار لازم را ندارد. بازپس فرستادن مقاله رخدادی طبیعی و بخشی از فرآیند چاپ آن است و مجلات معتبر می‌بایست مقالاتی که بعد از چاپ دارای اشکالات عمده هستند را باز پس دهند یا به اصطلاح ری‌ترکت Retract نماید .
مقاله‌ی علمی پیش از چاپ شدن ، بارها و بارها توسط داوران علمی مجله مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرند. علی‌رغم این بررسی، احتمال آن هست که بعد از چاپ مقاله و به اصطلاح آپلود شدن در وب سایت‌ها و پایگاه‌های مهم داده‌ای ، اشکالاتی در مقاله وجود داشته باشد. برخی اشکالات ( اشتباه در آدرس ایمیل نویسنده مسئول یا نام هریک از نویسندگان) کوچک است . اما برخی اشکالات ممکن است اعتبار مقاله را زیر سوال ببرند و لازم است که مقاله بازپس گرفته شود.
در حقیقت وقتی مجله، مقاله‌ای را ری‌ترکت ( Retract ) می‌کند به این معنی نیست که قصد تنبیه نویسندگان آن مقاله را داشته باشد، بلکه هدف اصلی جلوگیری از رخداد اشتباه و خطا در ساحت علم است . ری‌ترکت شدن مقاله صرفاً بازگشت به صفر است، به این مفهوم که مقاله این بار بعد از مرحله‌ی چاپ ریجکت می‌شود.
چرا مقاله ری‌ترکت ( Retract ) یا بازپس فرستاده می‌شود؟
مقاله‌ی ارسالی به ژورنال‌ها تنها زمانی ری‌ترکت یا بازپس فرستاده می شوند که خطاهای جدی دارند و نمی‌توان این خطاها را پوشش داد. بر اساس نظر کمیته اخلاق نشر ، ادیتور مجله می‌بایست زمانی مقاله‌ای را ری ترکت نماید که :
1️⃣ شواهدی مبتنی بر این داشته باشند که یافته‌های مقاله چه به صورت عامدانه (مانند دیتاسازی) و چه به صورت غیرعامدانه (اشتباه اساسی در محاسبات) از طرف نویسنده یا نویسندگان مخدوش شده است و غیرقابل اتکا هستند.
2️⃣ یافته‌های این مقاله قبلاً در جای دیگری چاپ شده‌اند؛ در این شرایط یافته‌های کنونی مقاله هیچ تفاوتی با یافته‌های قدیمی ندارد . مثلاً ارائه یک روش درمانی جدید برای درمان یک بیماری. که بعد از چاپ مشخص می‌شود این روش درمانی در مقاله دیگری قبلاً منتشر شده است.
3️⃣ مقاله یک سرقت علمی است.
4️⃣ محتوای مقاله گزارشی از یک کار غیر اخلاقی است.
یک مشکلی که وجود دارد آن است که برخی مجلات دلایلی آشکار برای ری‌ترکت کردن مقاله اعلام نمی‌کنند. یعنی برای حفظ آبرو و اعتبار مجله ، مقاله‌ای را ری ترکت کرده‌اند اما دلیل واضحی برای آن اعلام ننموده‌اند . برای جلوگیری از این مشکل، به پیشنهاد ایوان اورانسکی موسس وب سایت Retraction Watch
شاخص شفافیت ‘transparency index’ برای مجلات محاسبه شد و این شاخص نشان می‌دهد که آن‌ها به چه میزان در باب ری‌ترکت کردن مقالات شفافیت لازم را دارند.
چه کسی مسئول ری‌ترکت ( Retract ) کردن یا بازپس فرستادن مقاله است؟
تصمیم گیرنده‌ی نهایی برای ری ترکت کردن یا باز پس فرستادن مقاله ادیتور مجله می‌باشد. ادیتور مجله موظف است تا با اعلام دقیق مشکلات مقاله چاپ شده، آن را ری ترکت نماید. ادیتور می‌تواند از نویسندگان مقاله بخواهد تا مقاله را ری‌ترکت نمایند و در صورتی که آن‌ها نپذیرفتند خود ، مقاله را ری ترکت نماید .
چه اتفاقی پس از ری‌ترکت شدن مقاله از سوی ادیتور مجله رخ می‌دهد
وقتی مقاله ری‌ترکت می‌شود بر روی آن می‌بایست علامت هشدار Retracted درج گردد و همچنین دلایل ری ترکت شدن آن نیز بیان شود. علاوه بر آن مقاله‌ی ری ترکت شده نباید از دسترس عموم خارج شود و می‌بایست در وب سایت مجله باقی بماند به این شرط که قویاً در آن ری ترکت شدن مقاله برجسته شده باشد. در این لینک شما می‌توانید یک مقاله ری ترکت شده را مشاهده نمایید. اگر شما بر روی گزینه دانلود PDF کلیک نمایید این فایل را دریافت خواهید نمود.
کمیته اخلاق در پژوهش اعلام می‌کند که نحوه آگاه ساختن خوانندگان از این که مقاله ری‌ترکت شده است به این شکل باید باشد:
- ری ترکت شدن مقاله در همه نسخه‌ها و تمام مکان‌هایی که آن مقاله ایندکسایندکس شده است مشخص گردد. برای مثال، اگر مجله نسخه کتابی (هاردکپی) و نسخه الکترونیکی از مقاله ارایه می‌دهد می‌باید در تمام نسخ ری ترکت شدن مقاله به سمع و نظر خوانندگان برسد.
- هشدار ری ترکت شدن مقاله به وضوح و آشکارا چه در بخش عنوان مقاله و چه در بخش نویسندگان مقاله ظاهر شود.
- سریعاً باید ری ترکت شدن مقاله اطلاع داده شود تا دیگر پژوهشگران از آن استفاده ننموده و عواقب آن کاسته شود.
- مجله باید به صورت آزادانه مقاله ری ترکت شده را در دسترس عموم قرار دهد و نه فقط به افرادی که آبونه هستند.
- ادیتور مطرح سازد که چه کسی مقاله را ری ترکت کرده است. اگر نویسندگان این کار را نموده‌اند باید نام نویسندگان و اگر ادیتور خود این کار را نموده است باید نوشته شود توسط ادیتور مجله ری ترکت شده است.
به عنوان مثال جمله‌ای شبیه به این حتماً ذکر شود:
The authors unanimously wish to retract this paper because of several incorrect statements and erroneous presentation of primary data, results and conclusions.
“نویسندگان این مقاله متفقاً تمایل داشتند به خاطر وجود ایرادات متعدد، مقاله را ری ترکت یا باز پس گیری نمایند” اگر ادیتور خود این کار را نموده است باید به جای نویسندگان، ادیتور را بنویسد.
• کپی برداری از این نوشته فقط با استفاده از عبارت زیر به عنوان مرجع بلامانع می باشد: “نوشته شده توسط پروژه سرا اوج دانش؛ https://OjDanesh.com “
•جهت برخورداری از اخبار علمی روز، در کانال تلگرامی ما عضو شوید: ” Telegram.me/MBlogy “
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.